بنطاسیا یا به تعبیر حکمای ایرانی حس مش از عالم باطن به عالم ظاهر و هم از عالم ظاهر به عالم باطن، به این صورت که تمام ادراکات، اتصالات و متفرقات عالم ظاهر و باطن به واسطۀ حواس پنج گانه درترک به‌نوعی وصول به غیب است در عالم بیداری. به تعبیری دیگر حس مشترک دریچه‌ای است هم آن یکجا تعریف می‌شوند.

حس مشترک در واقع به تعبیری حوضی ست که حواس پنج‌گانه همچون پنج جوی بدان آب می‌ریزند .
برای اثبات حس مشترک وجوهی ذکر شده است مثلا اینکه ما قطره‌ای که فرود میآ ید را خط مستقیم می‌بینیم و شعله‌ای که به سرعت دور می‌زند را دایره، در صورتی که در خارج نه خطی است و نه دایره‌ای و خط و دایره را حس در نظر ما مجسم می‌سازد و گرنه نیروی باصره را در هیچ یک دخالتی نمی‌باشد.
عارف شبستری در باب مثال ذکر شده اینچنین فرموده‌اند:

هم از وهم توست این صورت غیب / که نقطه دایره است از سرعت سیر

اقسامی که برای ادراک باطنی ذکر شده است عبارت‌اند از حس مشترک، خیال، متخیله، واهمه و حافظه. در مورد حس مشترک و خیال این نتیجه حاصل شده است که هیچ دلیلی بر تغایر این دو قوه وجود ندارد؛ بلکه یک قوه می‌باشد که صور ادراکی را از حواس ظاهری گرفته در خود حفظ می‌نماید و به قول شیخ اشراق سهروردی صور معلق خیالی پدید می‌آورد.

عادل یونسی